Gıda kanunu nedir, gıda kanunu tasarısında neler var, neden istenmiyor ve tepki gösteriliyor?
Sosyal medya platforma Twitter’da trend topic listesine giren gıda kanunu konusu, konuyu bilmeyen ve öğrenmek isteyen bazı vatandaşlar tarafından merak konusu oldu. Gıda kanunu tasarısı nedir, içerisinde neler yer alıyor, gıda kanunu tasarısı neden istenmiyor ve tepki gösteriliyor? İşte detaylar…
13 Ekim 2020 - 21:31
Son zamanlarda gıda kanunu tasarısı konusu sıkça gündeme gelmeye başladı. Haziran 2020’de meclise sunulan gıda kanunu tasarısı henüz yürürlüğe girmese de tasarıya tepkiler gelmeye devam ediyor. Peki, gıda kanunu nedir, içerisinde neleri barındırır? Gelin birlikte inceleyelim.
GIDA KANUNU TASARISI NEDİR? GIDA KANUNU VAR MI?
İlk olarak 24 Haziran 2020 tarihinde "Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi" başlığıyla Meclis gündemine gelen torba yasa tasarısı ile 28., 29. ve 30. maddeler gıdaya yönelik ifade özgürlüğünü kısıtlayıcı düzenlemeleri içermektedir.
Tasarıda bahsedilen tanımda, kişi veya amaç fark etmeksizin yazılı, görsel ve sosyal medya mecrasında yapılacak, gıdanın üretim ve işleme süreçleriyle ilgili her türlü paylaşım yüksek miktarda para cezasıyla karşılaşma riski taşımaktadır.
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), tohumlar, tarım zehirleri (pestisitler), helal gıda, veganlık/vejetaryenlik gibi geniş bir yelpazeye sahip olan bir konu hakkında tasarı sunulmuştur. Tasarıda, bu içerikler hakkında halkı endişeye düşürecek bilgilerin verilmesinin yasaklanması maddelerden biridir. Bu sebeple bazı kesimler tarafından tasarı istenmemektedir.
• Torba tasarısında yer alan maddeye göre "her türlü yazılı, görsel, işitsel ve dijital iletişim araçları üzerinden yapılan ve ticari reklam kapsamına girmeyen, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen gerçeğe aykırı yayınlar" yanıltıcı yayın olarak tanımlanmakta ve 20-50 bin TL para cezası verilmesi öngörülmektedir.
GIDA KONULU MADDE 28, 29 VE 30
Özel muhafaza koşulları veya kullanım koşulları
MADDE 28 – (1) Gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği durumlarda, bu koşullar belirtilir.
(2) Gerektiğinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.
Ticari unvan ve adres
MADDE 29 – (1) 8 inci maddenin birinci fıkrasına göre;
a) Gıda hakkında bilgilendirmeden sorumlu olan gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi uygun ifadeler kullanılarak belirtilir.
b) İthal ürünlerde gıda işletmecisi "ithalatçı" olarak belirtilir.
İşletme kayıt numarasının gösterim şekli
MADDE 30 – (1) Gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt numarası, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak ve "İşletme kayıt no:…" şeklinde belirtilir. Bu ifadenin yanında ya işletme kayıt numarasının kendisi ya da etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta bulunan bir ifade yer alır. Atıf yapılan ve/veya atfın yapıldığı yerde "İKN" kısaltması kullanılabilir.
(2) Kayıt işlemine tabi olan gıda işletmecisinin birden fazla işletmesi varsa veya birden fazla işletmede üretim veya ambalajlama yaptırılıyorsa; üretimin veya ambalajlamanın yapıldığı işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde işaretlenmek şartıyla diğer işletmelere ait kayıt numaraları da etikette yer alabilir.
(3) İşaretlemenin yapılamadığı durumlarda, gıdanın üretildiği işletmenin işletme kayıt numarasıyla birlikte uygun bir kodlama sistemi kullanılabilir.
(4) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarası alan gıda işletmecilerinin kayıt işlemleri kapsamında ürün üretmeleri halinde, kayıt numarası alınmadan işletme onay numarası kullanılacaksa, etiket üzerinde tanımlama işareti uygulanmaz. Bu durumda; işletme onay numarası, "İşletme kayıt no:.:" ifadesini takiben verilir ve "TR-İl Trafik Plaka No-İşletme Numarası" formatında belirtilir.
GIDA MEVZUATINDA NELER YER ALIYOR? GIDA MEVZUATI ÖZETİ
Gıda mevzuatı; gıda maddelerinin taşıması gereken asgari kalite ve hijyen kriterlerini belirleyen bir kurallar dizisidir. Gıda mevzuatının hazırlanmasındaki temel amaç, gıda güvenliğinin sağlanarak hijyenik ve ekonomik açıdan tüketicinin korunmasıdır.
Bunun yanı sıra gıda mevzuatı gıda sektöründe haksız rekabetin önlenmesi, sektörün gelişmesine katkı sağlanması ve ülke itibarının sağlanması gibi olumlu katkılar da sağlamaktadır. Diğer önemli husus gıda mevzuatının hazırlanmasında; sağlam bilimsel verilere dayanarak ülkenin hedefleri doğrultusunda uluslararası mevzuata aykırı hükümler içermeyecek (sağlam bilimsel veriler dışında) şekilde hazırlanmasıdır. Böylelikle ülke kaynakları harekete geçirilebilmekte ve böylece gıda iç ve dış ticaretinde etkinlik sağlanabilmektedir.
Uluslararası açıdan gıda mevzuatı incelediğinde; Birleşmiş Milletler FAO/WHO Örgütleri tarafından kurulan "Kodeks Alimentarius Komisyonu", gıda maddelerine yönelik asgari kalite ve güvenlik kriterlerini belirlemekte ve dünya ülkelerine
tavsiyelerde bulunmaktadır. Ayrıca, Dünya Ticaret Örgütü'nce de insan sağlığının korunması ve gıda ve tarım ürünleri ticaretinin serbestleştirilmesi amacıyla dünya gıda ticaretinde Kodeks kriterlerinin esas alınması doğrultusunda yönlendirme yapılmaktadır. Henüz Aday Ülke statüsünde yer aldığımız Avrupa Birliğinde (AB) ise, gelişmiş bir gıda mevzuatı bulunmaktadır. AB, merkezi yapıda yeni gıda güvenliği kurumlarını oluşturmuş ve üye ülkeler de buna göre kendi idari yapılarını yeniden düzenlemişlerdir.
Ülkemiz gıda mevzuatının esasını oluşturan ve 05.6.2004 tarih ve 25483 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, "Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında 5179 Sayılı Kanun", yukarıda belirtilen prensipleri içermesi nedeniyle, sağlam bir mevzuat alt yapısını oluşturmaktadır. Çünkü Gıda Tescil, Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu, bilimsel komiteler, Ulusal Gıda Meclisi, risk analizleri, izlenebilirlik, işyeri sorumluluğu, sağlığın korunması, dış ticaret, reklam ve tanıtım, tüketici hakları, gıda kontrol laboratuvarları, beslenme, denetim, kontrol ve sertifikasyon ve ceza hükümleri gibi temel konuları içermesi yanında, ilgili yönetmeliklerin yürürlüğe konmasıyla, gelişmiş bir gıda mevzuatının oluşturulmasına olanak tanımaktadır. Ancak söz konusu yasal düzenlemenin olumlu sonuçlarına ulaşabilmek için, bundan sonraki aşamada ülkemiz kaynaklarını harekete geçirerek, dünya ülkeleriyle "gıda güvenliği" alanında rekabet etmesini sağlayacak bir idari yapının da, en kısa sürede oluşturulması gerekmektedir.
Yürürlüğe konan yasanın amir hükmüne göre, ülkemizdeki gıdaya ilişkin hizmetlerde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tek yetkili kamu birimi haline gelmiştir. Ancak söz konusu bakanlık bünyesindeki idari yapılanma, (Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü) gıdaya ilişkin tüm hizmetleri verme olanağından yoksundur. Çünkü 1984 yılında kurulan bu birim, konu bazında teşkilatlanan dört ayrı Genel Müdürlüğün kapatılmasıyla oluşturulduğundan, geçen süre içinde ve yetki ve sorumluluğundaki konuların yükü nedeniyle, gıda hizmetlerini etkin ve verimli olarak yürütememiştir.
GIDA KANUNU TASARISI NEDİR? GIDA KANUNU VAR MI?
İlk olarak 24 Haziran 2020 tarihinde "Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi" başlığıyla Meclis gündemine gelen torba yasa tasarısı ile 28., 29. ve 30. maddeler gıdaya yönelik ifade özgürlüğünü kısıtlayıcı düzenlemeleri içermektedir.
Tasarıda bahsedilen tanımda, kişi veya amaç fark etmeksizin yazılı, görsel ve sosyal medya mecrasında yapılacak, gıdanın üretim ve işleme süreçleriyle ilgili her türlü paylaşım yüksek miktarda para cezasıyla karşılaşma riski taşımaktadır.
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), tohumlar, tarım zehirleri (pestisitler), helal gıda, veganlık/vejetaryenlik gibi geniş bir yelpazeye sahip olan bir konu hakkında tasarı sunulmuştur. Tasarıda, bu içerikler hakkında halkı endişeye düşürecek bilgilerin verilmesinin yasaklanması maddelerden biridir. Bu sebeple bazı kesimler tarafından tasarı istenmemektedir.
• Torba tasarısında yer alan maddeye göre "her türlü yazılı, görsel, işitsel ve dijital iletişim araçları üzerinden yapılan ve ticari reklam kapsamına girmeyen, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen gerçeğe aykırı yayınlar" yanıltıcı yayın olarak tanımlanmakta ve 20-50 bin TL para cezası verilmesi öngörülmektedir.
GIDA KONULU MADDE 28, 29 VE 30
Özel muhafaza koşulları veya kullanım koşulları
MADDE 28 – (1) Gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği durumlarda, bu koşullar belirtilir.
(2) Gerektiğinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.
Ticari unvan ve adres
MADDE 29 – (1) 8 inci maddenin birinci fıkrasına göre;
a) Gıda hakkında bilgilendirmeden sorumlu olan gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi uygun ifadeler kullanılarak belirtilir.
b) İthal ürünlerde gıda işletmecisi "ithalatçı" olarak belirtilir.
İşletme kayıt numarasının gösterim şekli
MADDE 30 – (1) Gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt numarası, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak ve "İşletme kayıt no:…" şeklinde belirtilir. Bu ifadenin yanında ya işletme kayıt numarasının kendisi ya da etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta bulunan bir ifade yer alır. Atıf yapılan ve/veya atfın yapıldığı yerde "İKN" kısaltması kullanılabilir.
(2) Kayıt işlemine tabi olan gıda işletmecisinin birden fazla işletmesi varsa veya birden fazla işletmede üretim veya ambalajlama yaptırılıyorsa; üretimin veya ambalajlamanın yapıldığı işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde işaretlenmek şartıyla diğer işletmelere ait kayıt numaraları da etikette yer alabilir.
(3) İşaretlemenin yapılamadığı durumlarda, gıdanın üretildiği işletmenin işletme kayıt numarasıyla birlikte uygun bir kodlama sistemi kullanılabilir.
(4) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarası alan gıda işletmecilerinin kayıt işlemleri kapsamında ürün üretmeleri halinde, kayıt numarası alınmadan işletme onay numarası kullanılacaksa, etiket üzerinde tanımlama işareti uygulanmaz. Bu durumda; işletme onay numarası, "İşletme kayıt no:.:" ifadesini takiben verilir ve "TR-İl Trafik Plaka No-İşletme Numarası" formatında belirtilir.
GIDA MEVZUATINDA NELER YER ALIYOR? GIDA MEVZUATI ÖZETİ
Gıda mevzuatı; gıda maddelerinin taşıması gereken asgari kalite ve hijyen kriterlerini belirleyen bir kurallar dizisidir. Gıda mevzuatının hazırlanmasındaki temel amaç, gıda güvenliğinin sağlanarak hijyenik ve ekonomik açıdan tüketicinin korunmasıdır.
Bunun yanı sıra gıda mevzuatı gıda sektöründe haksız rekabetin önlenmesi, sektörün gelişmesine katkı sağlanması ve ülke itibarının sağlanması gibi olumlu katkılar da sağlamaktadır. Diğer önemli husus gıda mevzuatının hazırlanmasında; sağlam bilimsel verilere dayanarak ülkenin hedefleri doğrultusunda uluslararası mevzuata aykırı hükümler içermeyecek (sağlam bilimsel veriler dışında) şekilde hazırlanmasıdır. Böylelikle ülke kaynakları harekete geçirilebilmekte ve böylece gıda iç ve dış ticaretinde etkinlik sağlanabilmektedir.
Uluslararası açıdan gıda mevzuatı incelediğinde; Birleşmiş Milletler FAO/WHO Örgütleri tarafından kurulan "Kodeks Alimentarius Komisyonu", gıda maddelerine yönelik asgari kalite ve güvenlik kriterlerini belirlemekte ve dünya ülkelerine
tavsiyelerde bulunmaktadır. Ayrıca, Dünya Ticaret Örgütü'nce de insan sağlığının korunması ve gıda ve tarım ürünleri ticaretinin serbestleştirilmesi amacıyla dünya gıda ticaretinde Kodeks kriterlerinin esas alınması doğrultusunda yönlendirme yapılmaktadır. Henüz Aday Ülke statüsünde yer aldığımız Avrupa Birliğinde (AB) ise, gelişmiş bir gıda mevzuatı bulunmaktadır. AB, merkezi yapıda yeni gıda güvenliği kurumlarını oluşturmuş ve üye ülkeler de buna göre kendi idari yapılarını yeniden düzenlemişlerdir.
Ülkemiz gıda mevzuatının esasını oluşturan ve 05.6.2004 tarih ve 25483 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, "Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında 5179 Sayılı Kanun", yukarıda belirtilen prensipleri içermesi nedeniyle, sağlam bir mevzuat alt yapısını oluşturmaktadır. Çünkü Gıda Tescil, Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu, bilimsel komiteler, Ulusal Gıda Meclisi, risk analizleri, izlenebilirlik, işyeri sorumluluğu, sağlığın korunması, dış ticaret, reklam ve tanıtım, tüketici hakları, gıda kontrol laboratuvarları, beslenme, denetim, kontrol ve sertifikasyon ve ceza hükümleri gibi temel konuları içermesi yanında, ilgili yönetmeliklerin yürürlüğe konmasıyla, gelişmiş bir gıda mevzuatının oluşturulmasına olanak tanımaktadır. Ancak söz konusu yasal düzenlemenin olumlu sonuçlarına ulaşabilmek için, bundan sonraki aşamada ülkemiz kaynaklarını harekete geçirerek, dünya ülkeleriyle "gıda güvenliği" alanında rekabet etmesini sağlayacak bir idari yapının da, en kısa sürede oluşturulması gerekmektedir.
Yürürlüğe konan yasanın amir hükmüne göre, ülkemizdeki gıdaya ilişkin hizmetlerde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tek yetkili kamu birimi haline gelmiştir. Ancak söz konusu bakanlık bünyesindeki idari yapılanma, (Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü) gıdaya ilişkin tüm hizmetleri verme olanağından yoksundur. Çünkü 1984 yılında kurulan bu birim, konu bazında teşkilatlanan dört ayrı Genel Müdürlüğün kapatılmasıyla oluşturulduğundan, geçen süre içinde ve yetki ve sorumluluğundaki konuların yükü nedeniyle, gıda hizmetlerini etkin ve verimli olarak yürütememiştir.
FACEBOOK YORUMLAR